زندگینامه و تصاویر قدیمی هایده
 |
| تصویری از امل ساین خواننده ترکیه و هایده بر روی مجله آخرین اخبار و حوادث روز. |
معصومه دده‌بالا با نام هنری هایده (متولد ۲۱ فروردین ۱۳۲۱ در تهران – درگذشتهٔ ۳۰ دی ۱۳۶۸ در سان فرانسیسکو) خوانندهٔ مشهور موسیقی سنتی و پاپ ایرانی بود. هایده دارای صدای کنترآلتو بود و بیش از دو دهه فعالیت در اجرای آواز و ترانه‌های ایرانی داشت.
زندگی
هایده که نام اصلی او معصومه دده‌بالا بود، در تهران متولد شد. پدر وی محمد دده‌بالا و مادرش زینت بلغاری بودند. هایده در ابتدا به‌واسطهٔ صدای توانمند، اپرایی و آلتو اش و سپس با پالودن صدایش به واسطهٔ دقت بیشتر، غزلسرایی و تنوع برجسته شد. صدای هایده به لحاظ زیباشناختی با صدای آوازخوان دیگر موسیقی ایرانی، دلکش، که از وی قدیمی‌تر بود مقایسه می‌شد. در کنار توانایی صوتی درخور توجه، محبوبیت هایده در میان شنودگان ایرانی، در درجهٔ اول به‌دلیل تسلط وی بر اصول بنیاد موسیقی، صدای زایا، مجموعه‌ای از آهنگ‌های ایرانی و اجرای ردیف‌های آواز بوده‌است. این اجراها جایگاه وی را در فهرست آوازخوان‌های برجستهٔ موسیقی ایرانی در سدهٔ بیستم میلادی تثبیت کرد. خواهر کوچک‌تر او، مهستی نیز از خوانندگان معروف ایرانی بود که حدود سه سال، پیش از هایده خوانندگی را آغاز کرد.
 |
| تصویری زیبا از بانوان گوگوش /هایده /مهستی روی مجله اطلاعات هفتگی . |
هایده در سال ۱۹۷۹ به بریتانیا و کمی بعد به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد. وی تا پایان عمر در لس آنجلس زندگی کرد. وی فردای کنسرتی در شمال کالیفرنیا بر اثر حمله قلبی درگذشت و چند روز بعد در گورستان وست‌وود هالیوود به خاک سپرده شد.
فعالیت حرفه‌ای
آغاز کار و تمرین موسیقی
 |
| روز طبیعت سال ۱۳۶۸ ، بانوان مهستی و هایده در کنار ستار |
پیش از آنکه هایده به جرگهٔ آوازخوان‌های مشهور بپیوندد، خواهر جوانترش — که با نام هنری مهستی مشهور بود — جایگاهی در میان خوانندگان حرفه‌ای به‌دست آورده بود. هایده نزد استادان موسیقی ایرانی شاگردی کرد؛ وی آموزش را با علی تجویدی، مربی آواز، استاد ویلن و آهنگساز شروع کرد، او کسی بود که با دلکش نیز همکاری داشت. البته هایده پیش از آنکه تجویدی صدای وی را در اجرایی عمومی بشنود، تبحری در موسیقی یافته بود. تجویدی پس از شنیدن صدای هایده بی‌درنگ ریجسترهای نادر در عمق صدای آلتوی هایده را تشخیص داد. این ریجسترها رنج میانهٔ بسیط (پردامنه) صدای هایده را آشکار ساخت و تجویدی به هایده ارائهٔ آموزش و یاری در آموختن مجموعهٔ موسیقی آوازی ایرانی را ارائه کرد. در آغاز صدای بسیط (پردامنه) و خوش‌میزان هایده، آمیزه‌ای از نقدهای قوی و توجه مردمی را به دست آورد.
هایده، آنگونه که خود به کرات در چندین مصاحبه متذکر شده است، تحت تأثیر صدای پر قدرت و شیوهٔ آوازخوانی دلکش، خوانندهٔ صاحب سبک و بلندآوازهٔ آن دوران، روی به عالم موسیقی آورد. وی در ۱۳۴۷، فعالیت حرفه‌ای خود را با خواندن ترانه «آزاده» اثر استادش علی تجویدی که بر روی آخرین سروده رهی معیری ساخته شده بود آغاز کرد. اجرای ترانه «آزاده» با ارکستر بزرگ گل‌ها در رادیو تهران آغاز کار هایده بود. وی پس از اجرای چندین اثر دیگر از تجویدی و دیگر آهنگسازان بنام، از جمله همایون خرم، در برنامه گل‌ها، از نخستین سال‌های دهه ۱۳۵۰ به خواندن ترانه‌های پاپ علاقه‌مند شد که بیشتر از ساخته‌های فریدون خشنود، جهانبخش پازوکی، محمد حیدری و انوشیروان روحانی بودند.
 |
| هایده در حال کشیدن قلیان |
هایده در شهریور ۱۳۵۷، چندین ماه پیش از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، ایران را به مقصد بریتانیا ترک کرد. او تا پایان عمر از این رویداد به عنوان تلخ‌ترین خاطره زندگی خود یاد کرد
همکاری او با آهنگساز سرشناس ایرانی صادق نوجوکی پس از مهاجرت به آمریکا فزونی یافت بطوریکه منجر به رقم زدن آلبوم‌های «بزن تار» و «شب عشق» گردید. آلبوم «شب عشق» به‌عنوان پرفروش‌ترین آلبوم دههٔ شصت شرکت ترانه معرفی شد و همچنین از آلبوم «بزن تار» به عنوان آلبوم سال (۱۹۹۰) یاد شد.
سبک آوازی و اجرایی
 |
| تصویری دیدنی از بانو هایده و مهستی در شب چهارشنبه سوری . |
به مانند دلکش، هایده نیز با تسلط فنی موسیقایی و با شور و انرژی می‌خواند. وضعیت حنجرهٔ وی این امکان را به هایده می‌داد تا پیوستاری از ویبراتوهای دلپذیر و نغمه‌سرایی‌های آوازی، که از ملزومات آوازخوانی بود، به خواندن بپردازد. او به راحتی می‌توانست صدای بم آلتوی خود را به پایین، فولر و دارکر کنترآلتو تغییر دهد. آمیزهٔ توانایی حنجرهٔ قوی با آموخته‌روش‌های آوازخوانی، به وی صدای نادر آلتو-کنترآلتو داده بود که وی را قادر ساخته بود که آواز را پرطنین، و بافتارمند اجرا کند. علاوه بر اینها، شَم زیرکانهٔ وی در زمان‌بندی موسیقایی، جریان ریتمیک آواز ترانه، جمله‌بندی مؤثر موسیقایی و اجرای شاعرانه، وی را قادر به بروز و بیان مؤثر آنچه می‌خواند می‌کرد
کنسرت‌ها
هایده به جز برنامه‌های معمول خود در کشورهای گوناگون، در دانشگاه یوسی‌ال‌ای در کالیفرنیا، و در تالارهایی با شهرت جهانی مانند رویال آلبرت هال (به‌رهبری فرنوش بهزاد) در لندن و موزیک هاله (هامبورگ) کنسرت‌هایی اجرا کرد.
بیشتر ترانه‌های هایده در سال‌های پیش از انقلاب در تلویزیون ملی ایران و پس از انقلاب در تلویزیون جام‌جم در لس آنجلس و بخشی دیگر نیز در تلویزیون ایرانیان و تلویزیون جنبش ملی ایران در جنوب کالیفرنیا به صورت نماهنگ (موزیک-ویدئو) درآمد
 |
| عکس زیبای بانو هایده بر روی مجله سینما . |
آلبوم‌ها
در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ آثار هایده در ایران به صورت صفحه گرامافون و نوار کاست منتشر شد. بیشتر این آثار و همچنین کارهایی که هایده در دهه ۱۹۸۰ در آمریکا خواند، در دهه ۱۹۹۰ و همچنین ۲۰۰۰ از نو روی سی‌دی منتشر شدند. قرار دادن ترانه‌های او در سی‌دی‌ها اغلب از نظم ویژه‌ای پیروی نمی‌کن
آوازها
ردیف عنوان دستگاه موسیقیایی شرکت منتشرکننده توضیحات
۱ رفتم همایون کلتکس رکوردز
۲ آزاده اصفهان کلتکس رکوردز
۳ فریاد از این جدایی ماهور کلتکس رکوردز
۴ افسانهٔ شیرین اصفهان کلتکس رکوردز با همکاری محمدرضا شجریان (سیاوش)
۵ خلوت دل ماهور کلتکس رکوردز با همکاری محمدرضا شجریان (سیاوش)
آهنگ‌ها
ردیف سال عنوان شرکت منتشرکننده توضیحات
۱ دشتستانی کلتکس رکوردز
۲ ۱۹۹۰ شانه‌هایت را برای گریه‌کردن دوست دارم شرکت ترانه
۳ ۱۹۹۱ بزن تار شرکت ترانه
۴ ۱۹۹۱ آشنایی کلتکس رکوردز
۵ ۱۹۹۱ بهترین‌های هایده ۱ کلتکس رکوردز
۶ ۱۹۹۱ خراباتی کلتکس رکوردز
۷ ۱۹۹۱ خداحافظ کلتکس رکوردز
۸ ۱۹۹۱ گل‌واژه شرکت ترانه
۹ ۱۹۹۲ روزای روشن پارس ویدئو
۱۰ ۱۹۹۳ پادشه خوبان پارس ویدئو
سه سی‌دی نیز از ترانه‌های هایده همراه با معین، ویگن و مهستی به نام‌های «گل‌های غربت»، «همخونه» و «اوج صدا» منتشر شده‌است.
منبع: ویکی پدیا
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر